کتابمون | مرجع کتب و دوره های آموزشی و انگیزشی
چطور بدون لهجه صحبت کنیم؟
راهنمای عملی برای داشتن گفتار روان و رسمی
اگر تا به حال پیش آمده وسط یک جلسه کاری یا مصاحبه شغلی، ناگهان حس کنید لهجهتان بیش از آنچه دوست دارید به گوش میرسد، بدانید تنها نیستید! داشتن لهجه بخشی طبیعی و شیرین از هویت زبانی ماست، اما گاهی افراد برای اهدافی مثل کار، تحصیل یا حتی اجرا در رسانهها میخواهند به شکلی نزدیک به “زبان معیار” یا همان گفتار رسمی صحبت کنند. اما چطور میشود لهجه را کاهش داد و به بیان بیطرفتری رسید؟ بیایید با هم قدم به قدم مرور کنیم.
۱. تفاوت لهجه و زبان معیار را بشناسید
پیش از هر چیز لازم است بدانید لهجه نقص یا ضعف نیست؛ لهجه نشانه ریشهها و فرهنگ شماست. زبان معیار (همان فارسی رسمی که در رسانهها یا کتابهای درسی میشنوید) فقط یک نسخه استاندارد است که استفادهاش باعث میشود همه راحتتر متوجه حرفتان شوند. بنابراین هدف ما “حذف هویت” نیست؛ بلکه یادگیری یک ابزار بیشتر است، مثل اینکه علاوه بر دوچرخهسواری، رانندگی هم بلد باشید!
۲. شنیدن فعال: گوشهای شما مربیان پنهاناند
بهترین تمرین برای کاهش لهجه، گوش دادن زیاد به گفتار معیار است.
- اخبار تلویزیون یا رادیو
- پادکستهای آموزشی
- سخنرانیهای رسمی
نکته مهم این است که فقط شنونده منفعل نباشید؛ با دقت به تلفظها، کششها و آهنگ کلمات توجه کنید. حتی میتوانید چند دقیقهای متن کوتاه بشنوید، بعد ضبط را متوقف کنید و همان جمله را با صدای خودتان تکرار کنید.
۳. تمرین تلفظ؛ زبانتان را ورزش دهید
هر لهجه معمولاً در تلفظ چند صدا متفاوت عمل میکند. مثلاً بعضی لهجهها “ق” را متفاوت تلفظ میکنند، یا “واو” و “او” را کشیدهتر میگویند. پیدا کنید که کدام واجها در لهجه شما تفاوت آشکار دارند و روزانه چند دقیقه روی آنها تمرین کنید. تمرین جلوی آینه، ضبط صدا یا همراهی با فایل صوتی استاندارد معجزه میکند.
۴. واژگان و ریتم گفتار را رسمیتر کنید
گاهی لهجه فقط در صداها نیست، بلکه در انتخاب واژهها و لحن جمله هم مشخص میشود. تلاش کنید بیشتر از واژههای عمومی و رسمی استفاده کنید و ضربآهنگ گفتار را شبیه به سبک کتابی کنید. نترسید، با تمرین زیاد، کاملاً طبیعی خواهد شد.
۵. از ضبط صدا و بازخورد گرفتن خجالت نکشید
یکی از سریعترین راهها برای اصلاح لهجه، ضبط کردن صدای خودتان و مقایسه با یک نمونه معیار است. ابتدا ممکن است شنیدن صدای خودتان برایتان عجیب یا حتی خندهدار باشد (قول میدهم همه همین حس را دارند!) اما همین بازخورد مستقیم به شما نشان میدهد در کدام قسمت موفق بودهاید و کجا نیاز به تمرین بیشتر دارید.
۶. صبور باشید؛ تغییر لهجه یک شبه رخ نمیدهد
یادگیری لهجه معیار درست مثل یادگیری یک ساز موسیقی است. شاید چند هفته اول احساس کنید هیچ پیشرفتی نداشتهاید، اما ناگهان متوجه میشوید اطرافیانتان میگویند: «چقدر فارسیات رسمیتر شده!» پس لطفاً عجله نکنید، هر روز کمی تمرین، خیلی بیشتر از تلاشهای شدید و کوتاهمدت نتیجه خواهد داد.
جمعبندی
لهجه داشتن نشانه اصالت و تنوع فرهنگی ماست، پس هیچوقت آن را ضعف خود ندانید. اما اگر میخواهید در موقعیتهای خاص با زبانی بیطرف و قابل درک برای همه صحبت کنید، کافی است شنیدن فعال، تمرین تلفظ، استفاده از واژههای رسمی و بازخورد مداوم را جدی بگیرید. تغییر لهجه سفری است که پاداش آن، اعتماد به نفس و ارتباط راحتتر با دیگران خواهد بود.
و خب، اگر روزی وسط تمرین خسته شدید، لبخندی بزنید و یادتان باشد: حتی استادان بزرگ هم زمانی شاگردی با لهجه پررنگ بودهاند!
